پاسخ به سوالات شرعی مخاطبان درباره مسائل تحصیلی توسط حجت‌الاسلام‌والمسلمین فلاح‌زاده

بسم الله

پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR طی فراخوانی اعلام کرد به پرسش‌های شرعی مخاطبان که مربوط به مسائل تحصیلی دانش‌آموزان، دانشجویان و طلاب، معلمان و اساتید است، پاسخ می‌دهد.
حجت‌الاسلام والمسلمین فلاح‌زاده، کارشناس مسائل فقهی به پرتکرارترین سوالات، مطابق با فتاوای حضرت‌ آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای پاسخ داده‌اند که در ادامه متن و فیلم پاسخ‌ ایشان به این سوالات ارائه می‌شود:

اصل درس خواندن و آموزش

دانلود نسخه موبایل | دانلود با کیفیت پایین | دانلود با کیفیت بالا
فیلم پاسخ به سوالات "اصل درس خواندن و آموزش"

آیا درس خواندن در عصر حاضر برای ما واجب عینی است؟
شاید همه شنیده باشید این حدیث شریف را از وجود مبارک پیامبر خدا صلی الله علیه وآله که فرمودند طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه، طلب علم، درس خواندن و آگاهی پیدا کردن بر هر زن و مرد مسلمان واجب است اما این وجوب، وجوب کفایی است، واجب عینی نیست، یعنی دانش­هایی که برای رفع نیاز جامعه اسلامی لازم است به تعداد و مقداری که این نیاز مرتفع بشود باید افرادی که دارای شرایط هستند و می­توانند اقدام کنند بروند یاد بگیرند، اما واجب عینی نیست مگر در موارد استثنایی که ممکن است دانشی بر یکسری افراد خاصی واجب شود، اما به طور کلی درس خواندن واجب کفایی است.

از امام راحل نقل شده است که فرمودند اگر درس نخوانید حرام است در مدرسه بمانید چه مقدار باید درس بخوانیم تا جایز باشد که در مدرسه بمانیم؟
خوب، سوال خوبی است، در مورد مشابه این سوال، حضرت آقا فرمودند موجب ضمان است یعنی به این معنا که فردی در مدرسه باشد، در دانشگاه باشد و از بیت‌المال استفاده کند ولی درس نخواند، هم حرمت تکلیفی دارد به این معنا که به هر حال دارد از بیت‌المال استفاده می­کند و درس نمی­خواند، هم حرمت وضعی دارد یعنی تکلیف وضعی دارد به این معنا که ضامن است و باید آن مقداری که ضایع کرده جبران کند اما چه مقدار درس بخوانید؟ به مقدار متعارف، یعنی فرق نمی کند در دانشگاه باشد، در دبیرستان باشد، در مدرسه علوم دینی باشد باید به مقدار متعارف درس بخواند، نه بر خودش سخت بگیرد نه کوتاهی و مسامحه کند، حال ممکن است مدرسه خاصی یک مقرراتی داشته باشد که هر کس اینجا تحصیل می کند، در شبانه­روز باید ساعت خاصی را درس بخواند، باید مراعات کند.

آیا برای رفتن به دانشگاه یا حوزه علمیه رضایت پدر و مادر لازم است؟ یعنی برای رفتن به دانشگاه یا حوزه علمیه رضایت پدر و مادر شرط است؟
شرط نیست به این معنا که اگر کسی رضایت آنها را جلب نکرد و رفت، مرتکب گناه شده باشد اما اگر موجب اذیت و آزار آنها شود و ناراحت می­شوند به هر حال در این صورت باید رضایت آنها را جلب کند و اسباب ناراحتی آنها را فراهم نکند.

جوانی ۱۸ ساله هستم و قصد دارم به حوزه علمیه بروم ولی پدرم به شدت مخالف است و می­گوید اگر به حوزه بروم بنده را عاق می­کند آیا در این صورت تبعیت از پدر لازم است؟
اصل تحصیل منوط به اجازه و رضایت والدین نیست اما اگر پدری یا مادری مخالفت می­کنند سعی کنید موافقت آنها را جلب کنید و تا زمانی که راضی نشده‌اند به حوزه نروید به هر حال جلب رضایت آنها برای شما مهم است یعنی مسئله مهمی است.

جوانی هستم ۱۷ ساله و قصد تحصیل در حوزه را دارم اما پدر و مادرم شدیدا مخالفند و می­گویند یک پزشک یا استاد دانشگاه هم می­تواند تبلیغ دین کند وظیفه من چیست؟
هر چند در اینجا توصیه می­کنم اگر واقعا علاقه به دروس حوزه دارید و خودتان را در آن طریق موفق می­بینید سعی کنید پدر و مادر را راضی کنید اما اگر پدر و مادر راضی نشدند و با دانشگاه رفتن شما راضی هستند بروید دانشگاه درس بخوانید در دانشگاه و با خواندن دروس دانشگاه نیز آدم می­تواند خدمت کند به مردم.

در انتخاب رشته دانشگاهی و تغییر آن در مقطع دیگری رضایت والدین لازم است؟ در صورتی که خلاف رضایت آنها انجام شود و موجب دلخوری گردد چه حکمی مترتب بر آن است؟ زمانی که فرد فارغ التحصیل شده باشد و والدین اصرار بر ادامه تحصیل داشته باشند و او به دلایل منطقی چنین تصمیمی نداشته باشد اطلاعت از والدین واجب است یا نه؟
هر چند در اینگونه موارد رضایت والدین شرط نیست، اطاعت هم به آن معنا واجب نیست اما اسباب نارضایتی آنها را نباید فراهم کند و نباید کاری کنید که آنها ناراحت شوند اگر واقعا نهی می­کنند و اگر شما تخلف هم کنید ناراحت می­شوند به هر حال مخالفت نکنید.

تقلب در امتحان

دانلود نسخه موبایل | دانلود با کیفیت پایین | دانلود با کیفیت بالا
فیلم پاسخ به سوالات "تقلب در امتحان"

حکم تقلب کردن چیست؟ آیا در قیامت عذاب دارد؟ اگر مسئول یا معلم راضی باشد چطور؟ آیا بعد از امتحان اگر درس مورد نظر خوانده شود مشکل آن برطرف می­گردد؟
تقلب کار نادرستی است و اگر حقی از کسی ضایع شود یا خلاف مقررات نظام کسی مرتکب شود، بله مستحق عذاب است، اگر مسئول یا معلم یا حتی شاگرد دیگر که از روی دستش می­نویسد راضی باشد این تاثیری در مسئله ندارد یعنی اگر کسی تقلب می­کند آن فردی که او را کمک می­کند، معلم باشد یا از شاگردان باشد، راضی باشد یا نباشد تاثیری در این مسئله ندارد. اگر بعد از امتحان جبران کند آیا حکمش برطرف می­شود؟ اصل حکم تقلب نه؛ زیرا به هر حال کاری است که نباید تکرار کند ولی تبعاتش قابل جبران است، مثلا فردی که درس نخوانده یا کم درس خوانده و با تقلب مدرک گرفته و الان در حد آن مقطع تحصیلی معلومات ندارد و می­خواهد با همین مدرک استخدام شود، خوب اگر برود درس بخواند و شرایط دیگر استخدامی را هم داشته باشد، استخدامش ایرادی ندارد و حقوقی هم که می­گیرد مانعی ندارد، اما اگر به مقدار آن مقطع تحصیلی که به خاطر آن پذیرش می شود درس نخوانده و معلومات ندارد، به هر حال شرایط را ندارد و استخدامش صحیح نیست.

اگر کسی در امتحانات سال دوم دبیرستان که از منابع سوالات کنکور است و همچنین نمره این سال برای دانشگاه دارای اهمیت است تقلب کرده باشد و بعد از آن پشیمان شود و توبه کند حکم آن چیست آیا حقوق او در آینده شغلی­اش حرام است؟
باید نسبت به کار گذشته اظهار پشیمانی و ندامت کند و همچنین تصمیم بر تکرار نکردن آن نسبت به آینده را بگیرد، و اینکه آیا حقوقی که می­گیرد حرام است یا حلال است؟ اگر جایی استخدام شود که الان شرایط استخدامی را دارد به این معنا که معلومات در همان حدی که لازم است داشته باشد و تمام شرایط استخدام را داشته باشد اشکالی ندارد و حقوقی هم که می­گیرد مانعی ندارد، هر چند تقلبش کار درستی نبوده، ولی یک نکته را باید توجه داشت اگر در تقلب حق کسی ضایع شود مثلا برای مقطع دکتری ۵ نفر را می­خواسته اند پذیرش کنند و این فرد چون تقلب کرده نمره آورده و اگر تقلب نمی کرد نمره نمی آورد و کس دیگری پذیرش می شد، و حال حق آن فرد ضایع شده است اینجا باید رضایت آن طرف که حقش ضایع شده را جلب کند.

آیا گرفتن مدرک تحصیلی دیپلم یا لیسانس از طریق رابطه اشکال دارد؟ و درآمدی که از طریق آن کسب می­شود اشکال شرعی دارد؟
اولا رابطه بازی یا تقلب در امتحان و امثال اینها و همچنین نمره بی‌­جهت گرفتن کار خلافی است، مثلا فردی امتحانی نداده باشد یا اگر امتحانی داده به هر حال نمی توانسته نمره قبولی بگیرد ولی با تقلب نمره گرفته است؛ اما درآمدی که کسب می­کند، اگر در موقع استخدام شرایط آن کار را داشته باشد و آن سطح معلومات را داشته باشد حقوقی که در قبال کارش دریافت می­کند حرام نیست.

آیا دادن پول در قبال گرفتن نمره جایز است؟
نه جایز نیست یعنی اگر کسی نمره بی­جهت به دانش­­‌آموز بدهد و در قبالش پول بگیرد این کار خلاف و حرام است و پولی هم که می­گیرد حق استفاده ندارد زیرا حرام است و دانش‌آموزان و دانشجویان باید از این کار پرهیز کنند.

اگر کسی در امتحانات کلاسی با تقلب نمره عالی کسب کرده، باید از فرد یا افرادی حلالیت بگیرد؟
در صورتی که حقی از کسی ضایع شده باشد مثلا یک تعداد محدودی را می خواستند بپذیرند و ایشان تقلب کرده و نمره عالی گرفته و قبول شده و فرد دیگری که اگر ایشان تقلب نمی­کرد، آن فرد جایگزین بود، باید از او حلالیت بطلبد. چون حقی از حقوق او ضایع شده است، اما اگر اینطور نباشد و به گونه‌ای نیست که حقی از کسی ضایع شده باشد و آن فرد نمره قبولی آورده و قبول شده است و فرد دیگری نمره نیاورده و قبول نشده است و اینگونه نیست که تعداد محدودی را بخواهند بر اساس نمره بپذیرند و الان همه مدرک گرفته اند و رفته اند و حال که می­خواهد استخدام شود حقی از کسی ضایع نکرده است و شرایط استخدام را نیز دارد ولو اینکه کارش کار درستی نبوده استخدامش اشکالی ندارد؛ چون حقی از کسی ضایع نشده است و در این مورد حلالیت طلبیدن نیز لازم نیست.

دانش­‌آموزان سر کلاس تقلب می­کنند ولی من کار آنها را به معلمان گزارش نمی­دهم آیا من گناهی مرتکب می­شوم؟
در کار خلاف حال کار حرام باشد یا حتی مکروه باشد نهی از منکر لازم است، اگر خدای ناکرده حرام باشد نهی از منکر و جلوگیری از این حرام واجب است. اگر نه، کار مکروه باشد، نهی از آن مستحب است. یک وقت است شما می­توانید بدون اینکه گزارش کنید مانع شوید خوب باید جلوی تقلب را بگیرید، اگر این نشد گزارش ­دهید به مسئول که او جلوی تقلب و کار خلاف را بگیرد. گاهی شاید افراد بگویند: ما چیکار به کار دیگران داریم بگذار نمره‌اش را بگیرد و قبول ­شود حالا چرا ما دل طرف را بشکنیم؛ نه، توجه کنید اگر کسی خلاف مرتکب می­شود بحث دل شکستن مطرح نیست باید از طریقی پیش رفت که موثر باشد و طرف را از این کار منع کرد که مرتکب تقلب نشود، مرتکب خلاف نشود، مرتکب گناه نشود.

حکم تقلب از برگه امتحانی در دو حالت رضایت و عدم رضایت داشتن صاحب برگه چیست؟
تقلب کار درستی نیست و رضایت صاحب برگه که ایشان از روی دست او می­نویسد تاثیری در مسئله ندارد چه او راضی باشد چه راضی نباشد.

حکم تقلب دسته­‌جمعی به طوری که همه نفرات پاسخ صحیح دهند یعنی همه تقلب کنند چیست اگر ناظر امتحان راضی باشد چطور؟
مثلا یک نفر بلند جواب را بگوید و همه بشنوند و بنویسد آیا این مشکل را برطرف می­کند، نه. حالا اگر همه گناه کردند یا تخلف کردند آیا حرمت و زشتی و قبح آن از بین می­رود، نه. فرقی نمی­کند یک نفر حرام مرتکب شود یا همه، خدای ناکرده گاهی وقت­ها ممکن است یک نفر تقلب کند و حق‌الناس باشد و اگر همه تقلب کنند حق‌الناس نباشد اما خود کار تقلب کار درستی نیست و فرقی نمی­کند همه تقلب کنند یا یکی دو نفر. حکم تقلب رساندن مراقب امتحانی یا استاد مربوطه در امتحان فرقی نمی­کند وقتی گفته شد تقلب کار نادرستی است فرقی نمی­کند این عمل از خود دانشجو صورت بگیرد یا اینکه از معلم، ناظر و امثال اینها باشد تفاوتی در این مسئله نیست.

کمک کردن نمره به دانشجو
دانشجویی که چند سال در یک مقطع درجا می­زند و مثلا چهار سال را هشت سال طی می­کند و مشکلات روحی و روانی پیدا کرده آیا استاد مجاز است به او چند نمره اضافه دهد؟
در جواب باید بگوییم نه، وقتی نمی­تواند درس بخواند خوب باید برود سر کار دیگری نه اینکه ما خلاف کنیم و او را هم عادت دهیم به کار خلاف، تا حالا خلاف نکرده نتوانسته نمره بگیرد و چهار سال را هشت سال مانده، به هر حال چیز یادگرفتن فقط به مدرک داشتن نیست. او می­تواند سر کار دیگر یا شغل دیگری برود و معلومات کسب کند به هر حال استاد مجاز نیست که نمره بی­جهت بدهد. برای اینکه ایشان درس‌هایش را پاس کند و به مقاطع تحصیلی بالاتری برود و اینکه ایشان بر اثر این سال­های تحصیل نتوانسته پیشرفتی داشته باشد باز هم مجوزی بر این نیست که نمره بدهد.

آیا اگر استاد به همه دانشجویان نمره ارفاق کند اشکال دارد؟
در بحث ارفاق نمره حال یک زمانی است طرف یک ویژگی دارد، مثلا به خاطر اخلاق یا به خاطر خط خوب یا به خاطر نظم در نوشتن و امثال اینها حقی است، گاهی اوقات استاد دارد یا یک حق عمومی به او داده‌اند که اگر درصدی نمره کم بود شما می­توانید نمره اضافه کنید مشکل ندارد اما اینکه افراد تنبل بار بیایند یا نمره نیاورند و استاد نمره بدهد این اصلا ظلم به آنهاست یعنی آنها در آینده رشدی نخواهند داشت. گاهی وقت­ها شخصی دو سال در یک مقطع تحصیلی بماند و درس بخواند بهتر از این است که تقلب کند یا نمره بی­جهت به او بدهند و به کلاس بالاتر برود و بعدا به جایی نرسد. یعنی آن زحمت اول که پایه و اساس محکم شود و درس بخواند بهتر از آن است بی جهت رشد کند و بالا برود و بعد هم یک باد مهرگانی به او بوزد و از بین برود، خوب پس بنابراین استاد اگر حق قانونی داشته یا به جهاتی بتواند نمره ارفاق کند اشکالی ندارد، در غیر این صورت جایز نیست.

حق­‌التالیف

دانلود نسخه موبایل | دانلود با کیفیت پایین | دانلود با کیفیت بالا
فیلم پاسخ به سوالات "حق التالیف"

حکم استفاده از کتاب­های پی­دی­اف ایرانی و خارجی که در اینترنت موجود است چیست؟ آیا استفاده از آنها بدون پرداخت بها اشکال دارد؟ بدلیل گران بودن کتاب و زیادی حجم کتاب از آنها(فایل پی دی اف) استفاده می­کنیم؟
اولا نگاه کنید! خلاف مرتکب شدن به بهانه اینکه هزینه زیاد است، پولش را نداریم، وقتش را نداریم، حجم کتاب بالاست، جایی پیدا نمی­شود، اینها مجوز برای ارتکاب خلاف نمی­شود اما در مورد حق تالیف نظر حضرت آقا این است که حقوق معنوی دیگران از جمله حق التالیف که شخصیت حقیقی مثل فرد یا افراد خاصی یا شخصیت حقوقی مثل سازمانی یا موسسه‌ای کتاب یا نرم افزاری را تهیه کرده اند و افرادی می­خواهند استفاده کنند حقوق آنها باید رعایت شود. بنابراین اگر کسی به عنوان حق التالیف دیگران را از استفاده بدون خریداری منع کرده باشد - که گاهی اوقات روی کتاب نوشته می­شود حق چاپ برای مولف محفوظ است یا برای ناشر محفوظ است - و بدون اجازه یا بدون کسب رضایت یا بدون پرداخت حقی استفاده کند، بنابر احتیاط واجب استفاده از آن جایز نیست، گاهی یکسری استفاده‌ای متعارف جزئی که منعی در کار نیست، مثلا یک مطلبی را از کتاب در پایان نامه خودش نقل می کند و ماخذش را هم ذکر می­کند اینها اشکالی ندارد یا مثلا چند صفحه زیراکس می­گیرد که متعارف هست و مشکلی ندارد. اما در موارد بیشتر باید از صاحب اثر اجازه بگیرد.

آیا کپی گرفتن از کتاب درسی یا جزوات آموزشی آموزشگاه­ها بدون رضایت آنها مخالف با حق کپی است یعنی آیا می توانم بخشی از کتاب یا تمام کتاب را کپی بگیرم و همچنین کتابهایی که متن آنها در نرم‌افزارها موجود است، آیا می­توانم همه یا بخشی از آن متن را کپی کنم و چاپ کنم؟
اولا اگر منعی از طرف تولید کننده اثر وجود نداشته باشد استفاده از آن اثر و کپی کردنش اشکال ندارد، اما اگر منع شده است یا قفل برایش گذاشته اند، اینجا طبق نظر حضرت آقا بنابر احتیاط واجب جایز نیست که بدون مراعات حق تولید کنندگان یا بدون کسب رضایت آنها کتاب یا نرم افزار را کپی کنند یا مطالب موجود را در اینترنت و امثال اینها نشر دهند.

با توجه به اینکه در دانشگاه­ها از نرم­‌افزارهای خارجی قفل شکسته استفاده می­شود تکلیف در این مورد چیست؟
نظر حضرت آقا این است که اگر قانونی وجود دارد یعنی نظام اسلامی قانونی وضع کرده است آن قانون باید مراعات شود یعنی اگر استفاده از آنها خلاف قانون باشد جایز نیست. از این گذشته اگر قانونی وجود ندارد و تولیدکننده اثر یا برنامه نرم‌افزاری نیز منعی نگذاشته استفاده­ اشکال ندارد، اما اگر نرم افزار موجود است دیگران هم دارند استفاده می­کنند و نمیدانید منعی بوده یا نه، یا قفلی داشته یا نداشته در این صورت باز استفاده اشکالی ندارد؛ در صورتی که منع قانونی هم نداشته باشد.

استفاده از فایل کتاب‌هایی که در خارج از کشور منتشر می­شود و در آنها نوشته شده که تکثیر و کپی آن بدون اجازه ناشر ممنوع است چه حکمی دارد آیا می­شود اینها را منتشر کرد یا اسکن گرفت؟
اگر منعی وجود داشته باشد یعنی تولیدکننده اثر ممنوع کرده است، خوب حق آن باید رعایت شود بنابر احتیاط واجب، اما اگر منعی وجود نداشته باشد اینجا باید ببینیم که آیا منع قانونی وجود دارد یا ندارد؛ یعنی اگر از نظر قوانین اسلامی استفاده از آن ممنوع بود باز هم استفاده جایز نیست. اگر ممنوع نبود اشکالی ندارد یا گاهی وقت­ها ممکن است با شرایطی مجوز داده شود خوب آن شرایط باید رعایت شود.

آیا می­شود از کتابی که دیگر تجدیدچاپ نمی­شود کپی گرفت؟
نسبت به کپی گرفتن و استفاده از کتاب و همچنین برنامه‌های نرم­‌افزاری نظر حضرت آقا این هست که بنابر احتیاط واجب باید از صاحب اثر اجازه گرفت، یک وقت است که مولف اثر را تحویل ناشر داده و حق را به او داده که در بعضی از کتاب­ها نوشته می­شود حق چاپ و نشر برای مولف محفوظ است یعنی مولف این حق را واگذار کرده به ناشر و ناشر این حق را دارد و ناشر هم منع کرده دیگران این کتاب را چاپ کنند یا تکثیر کنند. اگر این چنین باشد بنابر احتیاط واجب بدون گرفتن مجوز یا بدون کسب رضایت جایز نیست و باید حق آنها مراعات شود و فرقی نمی­کند این کتاب تجدید چاپ می­شود یا تجدیدچاپ نمی­شود، اگر کتابی نایاب شده است و در بازار هم گشتید پیدا نکردید ولی در کتاب نوشته شده است که حق چاپ و نشر برای مولف محفوظ است، دیگر به بهانه اینکه این نسخه پیدا نمی­شود نمی­توانیم بدون مجوز آن را تکثیر کنیم ولو یک نسخه.

خریداری پایان نامه
همانطور که مطلع هستید در تحصیلات تکمیلی بخشی از نمره درس به ارائه تحقیق تعلق می­گیرد ولی متاسفانه برخی از دانشجویان به جای انجام تحقیق، اقدام به خریداری این مقالات از مراکزی از سطح شهر می­کنند. با توجه به این نکته این کار چه حکمی دارد؟
جایز نیست. دانشجو خودش باید پایان نامه بنویسد، خودش باید مقاله بنویسد و ارائه دهد، کمک گرفتن یا مشورت گرفتن از دیگران یا کسی که در این امور اطلاعاتی دارد اشکال ندارد و یا مثلا تحقیق میدانی در کتاب­ها و سایت­ها، این متعارف است؛ اما اینکه پول به کسی بدهد که به جای او پایان نامه بنویسد این جایز نیست و اصل کار خلاف است و پولی هم که دریافت می­شود حلال نیست.

کسی که این کار را انجام داده و نمره گرفته و اخذ مدرک کرده است در صورت پشیمانی چگونه جبران کند؟
اولا پولی که به آنها داده است آنها مالک نشده­‌اند، و نسبت به خلافی که انجام داده‌اند باید توبه کنند و همچنین اگر جایی می­خواهد استخدام شود به خاطر اینکه با پایان نامه خریداری شده مدرک گرفته است و سطح تحصیلاتش در آن حد نیست. حال اگر یک وقت رفته جبران کرده یعنی مطالعه کرده و الان اگر بخواهد همان پایان نامه را ارائه دهد توانش را دارد ولو اینکه قبلا خلاف کرده است. اگر شرایط را داشته باشد استخدامش مجاز است و حقوقی که می­گیرد در قبال کار مجاز مانعی ندارد و حلال است. اما اگر شرایط را نداشته باشد یعنی آن مقدار تحصیلات را نداشته باشد جایز نیست، و حقوقی که دریافت می­کند در قبال کاری که آن شرایط را ندارد مشکل دارد.

ادای دین نسبت به بیت‌المال

دانلود نسخه موبایل | دانلود با کیفیت پایین | دانلود با کیفیت بالا
فیلم پاسخ به سوالات "ادای دین نسبت به بیت‌المال"

بچه که بودم در کلاس اول ابتدایی وسایل هم­کلاسی­ها را برمی­داشتم الان که دبیرستانی هستم باید در رابطه با لوازم­التحریرها چه کنم لازم به ذکر است بعد از فهمیدن اینکه این کار دزدی است تمام سال­ها عذاب وجدان داشتم؟
خدمت شما عرض کنم اولا احکام اسلام بن‌­بست ندارد یعنی هیچ جا نمی­توانیم بگوییم که اینجا اسلام وظیفه را مشخص نکرده و در وضعیت بحرانی و بن­بست بمان بلکه اسلام وظیفه را مشخص کرده است، ایشان کارش خلاف بوده حالا اگر مکلف نبوده گناهی مرتکب نشده است یعنی حکم تکلیفی متوجه او نیست اما حکم وضعی ضمان متوجه اوست یعنی ضامن است جبران کند و فرقی نمی­کند شخص مکلف بوده یا نه به هر حال مکلف هم که نباشد ضامن است اگر بچه بوده اید و بالغ نبوده اید بعد از بلوغ باید جبران کنید و الان که به سن بلوغ رسیده اید وظیفه دارید نسبت به کسانی که لوازم­التحریر از آنها برداشته اید رضایت آنها را جلب کنید ممکن است طرف بگوید نمی­توانم، آبروریزی می­شود، اگر آبروریزی می­شود لازم نیست به او بگویید برای چیست، بلکه به قیمت روز حساب کنید و برایش بفرستد ولو اینکه نداند از طرف کیست ولی بفهمد بابت چیست، گاهی اوقات می­بینیم که طرف پولی به حسابش ریخته می­شود و نمی­داند از کجاست بعد آن هم ممکن است از طرف صاحبش برود صدقه دهد در این مورد که حق الناس جبران نشده است. اما اگر کلاً دسترسی ندارید و نمی­دانید این دانش­آموز کجا رفته کجا زندگی می کند و دسترسی هم ندارید در این صورت باید به عنوان مظالم عباد آن هم به قیمت روز بپردازد، یعنی یا باید به دفتر حضرت آقا بپردازد یا اجازه بگیرد و خودش به فرد یا افراد فقیر و مستمندی که می­شناسد بپردازد.

من در دوران تحصیلی بر اثر جهل در حق­‌الناس بودن اموال مدرسه بیهوده از لوازمی مثل گچ و کاغذ استفاده کردم حال چگونه می­توانم جبران کنم؟
اموالی که انسان از بیت‌المال استفاده بی­جا کرده است مثلا در مدرسه بی جهت گچ را برداشته و نوشته یا شیر آب را باز گذاشته یا لامپی را شکسته یا درختی را شکسته به هر حال هر چقدر ارزش داشته باشد موجب ضمان است و باید جبران کند جبرانش به این است که به همان مدرسه یا سازمان یا اداره­، مثل آن یا قیمت آن را برگرداند اگر چیزی بوده که الان موجود است همان را باید برگرداند اگر خسارت دیده باید خسارتش را جبران کند، اگر موجود نیست مثلش را تهیه کند تحویل دهد اگر نمی شود که مثلش را پرداخت کند مثلا آب را باز کرده رفته، نمی شود الان بیست لیتر آب تهیه کند و بگوید آقا من بیست لیتر آب دوران دبیرستان حدر دادم و آب را باز گذاشتم و تحویل دهد، اینکه به درد نمی­خورد اینجا می­گویند قیمی است و قیمتش را باید بپردازد در این صورت قیمتش را به روز حساب کند به مدرسه برگرداند اگر ممکن است اگر مدرسه را خراب کرده اند و موجود نیست به اداره آموزش و پرورش آن منطقه بدهند اگر آن هم وجود ندارد به اموال دولتی و بیت‌المال برگرداند.

اگر از تخته و ماژیکی که در کلاس­های دانشگاه گذاشته­‌اند استفاده غیر درسی داشته باشیم آیا اشکال شرعی دارد؟
بله زیرا آن را گذاشته اند برای استفاده درسی یا برای استفاده استاد و شاگردان که استاد مثلا از آنها می­خواهد درسی را روی تابلو بنویسند، و برای هرکاری که نمی توان از آن استفاده کرد اگر کسی می­خواهد استفاده شخصی کند و درس بخواند در خانه­اش باید از تابلو خانه خودش استفاده کند، استفاده از اینها اگر تخلف باشد جایز نیست و موجب ضمان است یعنی ضامن است و باید جبران کند، اینکه چگونه جبران کند، باید هر مقدار که استفاده کرده به همان میزان بخرد و جایگزین کند برای دانشگاه یا اینکه اگر پیدا نمی­شود قیمتش را به قیمت روز بپردازد.

اینجانب پس از اتمام رشته کارشناسی در یکی از رشته­های مهندسی، وارد حوزه علمیه شدم و عملا چندین سال است از تلاش خود و اساتید و به ویژه هزینه بیت‌­المال استفاده­ای نمی­کنم آیا حقی بر ذمه من است؟
اگر شما تحصیلات دانشگاهی داشتید حالا آمده­اید حوزه علمیه و تعهد خدمتی هم نداشته اید، درس خواندن در دانشگاه منعی نداشته و شما آنجا درس خوانده اید و باسواد شده اید و تمام شده حال آمده­اید حوزه علمیه درس می­خوانید که آن تحصیلات­ برایتان مفید است، برای تالیف­، تحقیق و نگارش­ شما این موجب ضمان نیست اما یک وقت تعهد خدمت داشته اید یا مثلا قانون کشور این است که اگر کسی تا این مقطع درس خواند باید مدتی هم مثلا خدمت کند یا ممنوع است که برود جاهای دیگر کارهای دیگری که در راستای تحصیل خودش نیست انجام دهد که بحث دیگری است و معمولاً این قانون وجود ندارد.

بعضی مواقع از اینترنت دانشگاه برای سرگرمی استفاده می­کنم دانشگاه هر ماه مقدار خاصی به دانشجویان اختصاص می­دهد اما مورد استفاده آن را مشخص نکرده آیا عمل من اشکال دارد؟
اگر خلاف مقررات باشد بله اشکال دارد اما اگر خلاف مقررات نباشد و سرگرمی هم سرگرمی خلاف شرع نباشد یعنی مقررات اجازه داده که شما این مقدار از اینترنت استفاده کنید این مشکل شرعی ندارد اما اگر استفاده خلاف مقررات داشته باشید این اشکال دارد و موجب ضمان است یعنی باید مقداری را که استفاده کرده اید، هزینه اش را بپردازید.

بعضی روزها تا دیروقت در دانشگاه کلاس داریم و از آن طرف فاصله دانشگاه تا منزل زیاد است آیا میشود با رضایت افراد اتاق، شب را در خوابگاه گذراند یا نه در حالت عادی چطور آیا می­شود گاهی در خوابگاه باشیم یا از خدماتی مثل وسایل ورزشی استفاده کنیم؟ خوابگاه به ما تعلق نمی­گیرد و امکان هزینه دادن به خوابگاه برای یک یا چند شب تعریف نشده است؟
خوب اگر خوابگاه به شما تعلق نمی­گیرد و میهمان شدن نزد دیگران خلاف مقررات باشد و قانون اجازه ندهد که افراد خوابگاه میهمان داشته باشند وخوابگاه به شما تعلق نمی­گیرد اگر از خوابگاه استفاده کنید استفاده شما خلاف است و هر مقداری استفاده کرده اید باید جبران کنید و اگر می­گویید چگونه باید جبران کنیم؟ باید هر چیزی را که استفاده کرده اید بالاخره آن مکان اجاره دارد شما اگر می­خواستید اجاره کنید شبی چقدر بود؟ باید بپردازید، بنابراین اینها تابع مقررات است، میهمان شدن دیگران، استفاده از غذای دانشگاه، کتابخانه دانشگاه، خوابگاه دانشگاه، کلا باید مطابق مقررات باشد و خلاف مقررات جایز نیست.

حد ارتباط با نامحرم در محیط های آموزشی

دانلود نسخه موبایل | دانلود با کیفیت پایین | دانلود با کیفیت بالا
فیلم پاسخ به سوالات "حد ارتباط با نامحرم در محیط های آموزشی"

اگر دانشجویی چه پسر چه دختر از یکی از اساتیدش که نامحرمش می­باشد و جنس مخالف آن دانشجو است خوشش آمده باشد و با توجه به اینکه باید سر کلاس­هایش برود تا از آن درس حذف نشود و یا مجبور نشود ترم اضافه­ تری در آن دانشگاه بماند تکلیفش چیست؟
دانشجو از استاد خوشش آمده سوال این است آیا می­تواند در کلاس شرکت کند یا نه؛ خوش آمدن دو گونه است یک وقت است که به خاطر مقام علمی از او خوشش می‌­آید یعنی میگوید عجب استاد زبردستی است یا از جهات دیگر فرضا مقام معنوی مثلا چه آدم محجوبی است با حیا است یا از نظر نظم درسی، از این چیزها باشد اشکالی ندارد، آن خوش آمدنی که اشکال دارد خوش آمدن جنسی و شهوانی است یعنی اگر نگاه می کند و خوشش می آید، به هر حال اصل شرکت در کلاس اشکال ندارد ولی از مسائلی که ممکن است موجب تحریک شهوت شود باید پرهیز کند اگر نگاه است، اگر صحبت اضافه است و امثال اینها باید پرهیز کند.

سلام علیکم آیا استفاده از عطر و ادکلن در کلاسی که دختر خانم­‌ها حضور دارند اشکال دارد و اگر خانم­ها استفاده کنند چطور است؟
اگر استفاده از عطر و ادکلن در جایی که نامحرم وجود دارد باعث جلب توجه نامحرم می­شود یعنی او استشمام می­کند، جلب توجه می­کند که این بوی عطر چه کسی است که استفاده کرده است جایز نیست اما یک کسی هست که جلب توجه نباشد مفسده­ای هم نداشته باشد اصلش خوب افراد خوش بو باشند بهتر است.

یکی از مقلدین حضرت آقا نوشتند با عرض سلام؛ استاد مرد برای آموزش تجوید و قرائت دختران گناه دارد یعنی قرائت قرآن؟
به طور کلی هم امام راحل و هم حضرت آقا منع کرده­اند که استاد برای قرائت خانم­ها مرد باشد همچنین برای مسائل رزمی و نظامی؛ به هر حال اینها موجب مفسده است الحمدالله در کشور ما برای خانم­ها استاد وجود دارد حالا یک وقت است یک سری نکات تجویدی یا نوع قرائت انواع قرائتها و علوم قرآنی را تدریس می­کند اشکالی ندارد اگر مثل سایر دروس باشد اگر رعایت مسائل شرعی شود اما یک وقت هست نه این خانم می­خواهد پیش استاد مرد با صوت قرآن بخواند این است که منع شده است موجب مفسده خواهد شد.

نوشتند نگاه کردن به چهره دختران دانشجو که همکلاسی ما هستند و در برخی از موارد مجبور به صحبت کردن و تعامل با آنها در زمینه‌­های درسی می­شویم و آنها حجاب را به طور کامل رعایت نمی­کنند و حواس ما به آنها پرت می­شود و بعضا آرایش هم می­کنند چه حکمی دارد، در صورتی که آنها برای خود حرمت قائل نیستند و به تذکرات دیگران در مورد وضع پوشش خود اعتنا نمی­کنند؟
به نظر حضرت آقا نگاه به چهره زن نامحرم اگر آرایش داشته باشد جایز نیست اگر آرایش نداشته باشد بدون قصد لذت (یعنی از روی شهوت و لذت نگاه نکند) نگاه کردن به قرص صورت به مقداری که در وضو شسته شود و دست­ها تا مچ اشکالی ندارد اما اگر حجابش را درست مراعات نمی­کند چه به تذکر گوش بدهد چه به تذکر گوش ندهد فرقی نمی­کند اگر موها مثلا پیدا است گردنش پیدا است نگاه کردن جایز نیست حالا یک موقع هست نگاه می­افتد باید دیگر ادامه ندهد، نگاه اول هم معنایش همین است مثلا دارد می­رود نگاهش می­افتد به خانمی که موهایش پیداست گردنش پیداست و ادامه هم نمی­دهد این اشکال ندارد اما اگر عمدا و با توجه نگاه کند و نگاه را ادامه دهد این حرام است.

در کارهای پژوهشی به ناچار ترکیب پژوهشگران مختلط بسته می­شود بنا بر اقتضائات کاری بحث و گفتگوهایی وجود دارد و حتی ممکن است شوخی­هایی بین حاضرین در جلسات اتفاق بیافتد به لحاظ شرعی این چه حکمی دارد؟
به لحاظ شرعی اصل صحبت زن و مرد اگر حرف­ها حرف­های بدی نباشد یعنی از نظر محتوا اشکال شرعی نداشته باشد، دوما حرف­هایی که رد و بدل می­شود تحریک­آمیز نباشد شهوت جنسی را تحریک نکند سوم اینکه مفسده­ای نداشته باشد اشکالی ندارد یک وقت حرف، حرف بدی نیست دروغ نیست، غیبت نیست، رکیک و زشت نیست، سخریه نیست، یعنی دیگران را مسخره نمی کنند لقب بد نمی­دهند این چیزها نیست اشکال ندارد یا مطالب مفسده­ای نداشته باشد پس اگر یک خانمی وقتی می­رود در مغازه ای چیزی می­خرد با مرد نامحرم حرف می­زند و سوال از جنس موجود می­پرسد از قیمت آن می­پرسد مبلغی که باید بپردازد اینها است دیگر اینها را که اسلام منع نکرده است البته با مراعات حجاب و عفاف. اما گاهی وقت­ها یک کلمه دوستت دارم ولو خود این کلمه هیچ مشکلی ندارد اما یک دختر جوان به یک پسر جوان بگوید یا بلعکس که مفسده انگیز است اشکال دارد ولی به طور کلی اسلام با اختلاط زن و مرد بیش از حد نیاز موافق نیست یعنی به مقدار ضرورت و لازم اکتفا کنند همچنین از شوخی کردن و مزاح کردن که معمولا موجب مفسده است بپرهیزند اما یک وقت مطلبی گفتید خنده­اش گرفت خنده هم از روی مسائل جنسی نبود آن را نمی­شود گفت حرام است ولی به طور کلی باید این نکات مراعات شود تا مفسده­ای پیش نیاید.

سلام علیکم آیا احساس محبتی که مرد و زن نامحرم به علت معاشرت کاری در دل­شان به وجود می­آید همان ریب و فتنه است؟
علیکم السلام و اما نسبت به سوالی که کردید اگر واقعا نسبت به این محبتی که ایجاد شده است محبتی است که از روی مسائل جنسی است بله اشکال دارد و موجب فتنه است و ریبه همین است و اشکال دارد اما اگر از این جهت نیست، مثلا آدم باشخصیتی است آدم مومنی است آدم بامعلوماتی است آدم مدیری است از این جهت باشد اشکال ندارد من یک مثال بزنم، هستند الان بسیاری از خانم­ها که به شخصیت­های بزرگ معنوی و اجتماعی علاقه دارند اما این علاقه علاقه جنسی نیست به امام راحل میلیون­ها زن هم علاقه داشتند اما این علاقه علاقه جنسی نبوده علاقه معنوی است اشکالی ندارد آن علاقه و محبتی اشکال دارد که از روی شهوت و مسائل جنسی باشد.

پرسیدند وظیفه دانشجویان در برابر بدحجابی و گاهی روابط نامناسب دختران و پسران چیست؟
این جوابش معلوم است جوابش نهی از منکر است یعنی بدحجابی منکر است، ارتباط نامناسب دختران و پسران که نامحرم هستند منکر است، وظیفه ما نهی از منکر است، وظیفه عمومی هم به نظر حضرت آقا تذکر لسانی است یعنی اقدامات دیگر اینکه کسی را بخواهند کتک بزنند جایز نیست ارتکاب حرام هم مثل فحش و ناسزا گفتن و لفظ بد به کار بردن برای نهی از منکر، آن هم جایز نیست به هر حال تذکر لسانی در صورتی که شرایط وجود داشته باشد وظیفه است.
نوشتند تدریس خانم محجبه برای دانشجویان پسر چه حکمی دارد در چه شرایطی جایز است؟ در صورت ضرورت و با شرایطش، اشکال ندارد مثلا خانمی که مسن است حجابش را هم رعایت می­کند و در حرف زدن دقت می­کند حرف­های خدای ناکرده فتنه­انگیز و تحریک آمیز بر زبان جاری نمی­کند تدریسش را دارد و هیچ مفسده­ای ندارد، ولی به طور کلی اینکه استاد زن باشد همه شاگردها مرد باشد یا بالعکس معمولا مناسب نیست و گاهی هم ممکن است در این گفتگوها و روابط اشکال شرعی وجود داشته اما با آن روابطی که عرض کردیم به نظر حضرت آقا اشکال ندارد.

نماز دانشجویان و طلاب در سفر

فیلم پاسخ به سوالات "نماز دانشجویان و طلاب در سفر"

نوشتند حکم نماز دانشجویان و طلاب در سفر چیست چه مسافتی را بروند مسافر به آنها اطلاق میشود و اگر قصد ده روز کنند و قبل از اقامت ده روز از سفر برگردند چطور؟
تقریبا سه تا سوال؛ سوال اول این است که چه مقدار بروند مسافر باشند سوال دوم این است که چه مدت در هفته مسافرت بروند تا نمازشان کامل باشد که همان کثیرالسفر است سوال سوم هم این است که اگر قصد ده روز کردند جایی بمانند از قصد خود برگردند تکلیف چیست اما سوال اول طلاب و دانشجویان مسافتی که باید بپیمایند تامسافر محسوب شوند با دیگران فرقی ندارند مسافت هشت فرسخ (۴۵ کیلومتر؛)است حالا هشت فرسخ امتدادی است یا چهار فرسخ رفت چهار فرسخ برگشت حدود ۴۵ کیلومتر می­شود اگر کسی چنین مسافتی یا بیشتر از این را می­خواهد بپیماید می‌شود مسافر حالا باید یک شرایط دیگری هم داشته باشد مثل اینکه قصد سفر داشته باشد از قصد خودش برنگردد از حد ترخص(به جایی برسد اذان شهر را نشنود و دیوار شهر را نبیند) بگذرد و اینها اما اینکه چه مدتی در هفته در سفر باشد تا کثیرالسفر محسوب شود کثیرالسفر به نظر حضرت آقا این است: کسی که در سال تقریبا دو، سه ماهی کارش این است که مسافرت زیاد می­رود که بین سفرها معمولا کمتر از ده روز فاصله می­شود مثلا هفته­ای یکبار می­رود یا اول هفته می­رود آخر هفته برمی­گردد یا هر روز می­رود این می­شود کثیرالسفر چون تنها کسی که شغلش سفر باشد مثل راننده خلبان، ملوان و کسی که شغلش در سفر باشد مثل مهماندار هواپیما و کسی که برای کارش مسافرت می­رود مثل کسی که در شهر دیگری تدریس می­کند یا کسی که در شهرک صنعتی سی کیلومتری شهرش کار می­کند، و کثیرالسفر شده باشند نمازشان در سفرهای کاری تمام است و در سفرهای شخصی باید نماز را شکسته بخوانند این یک مسئله، و کسی که کثیرالسفر است نه برای کار مثل کسی که زیاد سفر زیارتی می­رود یا برای تفریح می­رود در آن سفرها باید نمازش را شکسته بخواند، اما کسی که برای تحصیل سفر می رود مثل طلاب حوزه و دانشجویان و امثال اینها که دانشگاهش در شهر دیگری است هر روز می­رود و برمی­گردد یا اول هر هفته می­رود آخر هفته برمی­گردد، این کثیرالسفر است برای تحصیل که در این فرض به نظر حضرت آقا باید احتیاط کند و نمازهای چهاررکعتی را هم چهاررکعت بخواند هم شکسته(دو رکعت) و در خصوص این مسئله می­تواند به فتوای مجتهد دیگری که مساوی یا در رتبه بعدی مرجع خودش باشد مراجعه کند که آن مجتهد اگر گفت نمازش تمام است تمام و اگرگفته شکسته که شکسته بخواند. اما نسبت به قصد ده روز اگر کسی قصد کرد ده روز جایی بماند اما هنوز درآنجا نماز چهار رکعتی نخوانده از قصدش برگشت باید هر مدتی که می­ماند دو روز سه روز نمازش را شکسته بخواند اما اگر تصمیم داشت ده روز بماند و حداقل یک نماز چهاررکعتی ادا با همان قصدش خواند و بعد قصدش عوض شد هر مدت دیگری بماند نمازش کاملش است یک روز بماند دو روز بماند باید نماز را کامل بخواند چون با خواندن یک نماز چهار رکعتی ادا قصد محقق شده است.

آیا فتوای مقام معظم رهبری در مورد محل اقامت دانشجویان و شکسته بودن نماز آنها با قصد کمتر از ده روز عوض شده است؟
اجمالا بله چون نظر حضرت آقا در سابق این بود که کسی که برای تحصیل صرفا برای تحصیل مسافرت زیاد دارد و کثیرالسفر است که بین سفرها معمولا ده روز فاصله نمی­شود مثل دانشجویانی که اول هفته می­روند محل تحصیل آخر هفته برمی­گردند یا دو روز در هفته می­روند شهر دیگری که فاصله دارد(حداقل ۲۲.۵ کیلومتر) یا دانشگاه­شان بیرون شهر است سی کیلومتری چهل کیلومتری بیرون شهر است می­فرمایند باید نماز را شکسته بخوانند مگر اینکه تحصیل شغل­شان محسوب شود مثل کسی که مامور به تحصیل است یا تعهد خدمت دارد اما اخیرا فرمودند که احتیاط کنند یعنی چنین افرادی که برای تحصیل مسافرت زیاد می­روند و کثیرالسفر هستند نمازهای چهار رکعتی را هم تمام بخوانند هم شکسته و در این مسئله می­توانند به فتوای مجتهد اعلم دیگری رجوع کنند.

نماز و روزه دانشجویی که در شهر دیگری هم دانشجو است و هم شاغل چگونه است در ماموریت­ها چطور؟
اگر چنین شخصی سفرهای کاری و ماموریتی، یعنی سفرهایی که برای شغلش می­رود واقعا زیاد است که معمولا بین آنها ده روز فاصله نمی­شود در این سفرها باید نماز را کامل بخواند درصورتی که برای کار رفت و برای تحصیل هم آنجا ماند یعنی در ادامه­اش نیز باید نماز را کامل بخواند اما اگر عکس این مسئله بود یعنی زیاد بودن این سفرها به خاطر سفر تحصیلی است یا هر دو هست در اینجا باید احتیاط کند یعنی نمازهای چهار رکعتی را هم کامل بخواند و هم شکسته بخواند و به احتیاط حضرت آقا عمل کند یا می­تواند به فتوای مجتهد اعلم دیگری مراجعه کند که اگر آن مجتهد گفت کامل است نماز را کامل بخواند اگر گفت شکسته است شکسته بخواهد.

سلام علیکم آیا ملاک احتیاط واجب بودن جمع بین نماز شکسته و کامل برای نماز طلاب و دانشجویان کثیر السفر این است بنای آنها این باشد که حداقل دو ماه، هر ده روز یکبار به وطن خود رفت و آمد کنند، اگر آنها اکثر اوقات قصد ده روز کنند ولی بعضی از هفته­ها قصد نکنند حکم نماز آنها چیست؟
اصل مسئله به نظر حضرت آقا این است اگر کسی کثیرالسفر بود برای تحصیل یعنی برای درس خواندن آن درس خواندنی هم که کار محسوب نشود یعنی مامور به تحصیل نباشد، تعهد خدمتی نباشد که در حین تحصیل حقوق به او بدهند و صرفا برای تحصیل می­رود اگر کثیرالسفر باشد و سفرهایش زیاد باشد که بین آنها ده روز فاصله نمی­شود چنین شخصی باید احتیاط کند به این معنا که هم باید نماز را شکسته بخواند هم کامل بخواند خوب در این مسئله می­تواند به فتوای مجتهد اعلم دیگری رجوع کند اگر کسی اینگونه نیست گاهی دو هفته می­ماند در محل تحصیل گاهی اوقات یک هفته می­ماند و کثیرالسفر محسوب نمی­شود یعنی بین سفرها معمولا ده روز فاصله می­شود یا غالب این است چنین اگر آنجا وطنش نیست و آنجا سکونت ندارد باید با قصد ده روز نمازش را کامل بخواند و هرگاه می­رود به محل تحصیل و نمی­خواهد ده روز بماند نمازش شکسته است.

در مورد محل تحصیل طلاب یا دانشجویان که هفت هشت سال در جایی می­مانند می­توانند قصد وطن کنند در صورتی که در حین تحصیل به محل زندگی که مسافت آن بیش از مسافت شرعی است رفت و آمد می کنند چطوردر چه صورت می­تواند شهر محل تحصیل را وطن خود انتخاب کند آیا در صورتی که شهر محل تحصیل را وطن انتخاب کند باید از وطن اصلی و اول خود اعراض کند آیا حکم طلبه­ها و دانشجویان یکی است؟
نظر حضرت آقا این است که در غیر وطن اصلی، که وطن اصلی همان زادگاه است، جایی که فرد متولد شده و بزرگ شده وچند سالی مانده است در غیر آنجا جایی دیگر الان سکونت دارد اگر تصمیم داشته باشد حداقل هفت هشت سال در جای جدید بماند و زندگی کند حالا فرق نمی­کند برای تحصیل رفته باشد یا برای شغلی یا نه اصلا از آب و هوای آنجا خوشش آمده و می خواهد در آنجا زندگی ­کند ولی تصمیمش این است هفت هشت سال آنجا بماند آنجا حکم وطن دارد نماز کامل است اما اگر کمتر می­خواهد بماند یا نمی­داند هفت هشت سال می­ماند یا نه مثل کسی که مامور است آنجا و ممکن است دو سال دیگر بگویند برو جای دیگر و ممکن است نگویند، چنین فردی حکم وطن ندارد یعنی اگر بداند که هفت هشت سال حداقل می­ماند حکم وطن خواهد داشت و لازمه­اش این نیست که از وطن دیگرش اعراض کند یعنی ممکن است یک وطن اصلی و یک وطن اتخاذی داشته باشد همچنین اگر در بینش گاهی اوقات مسافرت می­رود حالا یا به وطن خودش برمی­گردد یا جاهای دیگر خوب هر کسی ممکن است در وطن خودش مسافرت هم برود اما به هر حال مسکن و ماوا و محل زندگی­اش در اینجا باشد و حداقل بخواهد هفت هشت سال اینجا بماند.

طلاب و روحانیونی که در شهرهای دیگر تبلیغ می­کنند حکم نماز و روزه آنان چیست اگر در محل تبلیغ تصمیم داشته باشند حداقل هفت هشت سال زندگی کنند؟
یعنی مسکن و ماوا و محل زندگی و سکونتش آنجاست، هفت هشت سال می­خواهد بماند حالا ممکن است بینش مسافرت برود به نظر حضرت آقا آنجا حکم وطن دارد اما اگر نمی­داند آنقدر می­تواند بماند یا نه حکم وطن ندارد وقتی که حکم وطن نداشت اگر کثیرالسفر باشد برای تبلیغ یا کار دیگری نمازش کامل است اگر کثیرالسفر نباشد در آنجا چون وطنش هم نیست با قصد ده روز باید نماز را کامل بخواند و هرگاه قصد عشره ندارد یعنی قصد ماندن ده روز نداشته باشد و کمتر می­ماند نمازش شکسته است.

دانشجوی رشته پزشکی در دوران کارورزی است که پول هم می­گیرد ولی هنوز شغل او محسوب نمیشود نماز و روزه­اش چگونه است خواهشمندم به صورت کلی بگویید چه گروه­هایی از دانشجویان و طلاب در حکم بورسیه حساب می­شوند که با شرایطش نمازشان تمام می­شود و چه گروه­هایی صرفا در حکم تحصیل هستند که نمازشان شکسته است؟
کسانی که برای تحصیل مسافرت می­روند اگر کثیرالسفر نباشد خوب گهگاهی مسافرت می­رود و می­آید بین سفرها ولو زیاد هم هست بین سفرها ده روز فاصله می­شود خوب ایشان در محل تحصیل و همچنین سفرهای دیگری که می­رود نمازش شکسته است مگر اینکه بخواهد در آنجا حداقل ده روز بماند اما اگر کثیرالسفر شد یعنی سفرهای تحصیلی زیاد دارد دو سه روزی یکبار هفته­ای یکبار به هر حال سفرهای تحصیلی زیاد است به حدی که بین سفرها ده روز فاصله نمی­شود به طور متعارف در این صورت چون سفر برای تحصیل است و در قبال تحصیلش حقوق به او نمی­دهند مزد نمی­دهند ممکن است شهری‌ه­ای هم بدهند اما حقوق محسوب نمی­شود سفرش هم شغل محسوب نمی­شود در این فرض نظر حضرت آقا این است که باید احتیاط کنند نمازهای چهار رکعتی را هم کامل بخواند و هم شکسته گرچه می­تواند به فتوای مجتهداعلم دیگری رجوع کند که اگر او می­فرماید کامل است کامل بخواند اگر می­فرماید شکسته است شکسته بخواند اما اگر کسی در قبال تحصیلش دارد مزد می­گیرد دارد حقوق می­گیرد مثل کسی که مامور به تحصیل است یعنی به کسی ماموریت دادند برود جایی درس بخواند مثلا دوره­های ضمن خدمت را بگذراند و به خاطر همین تحصیل هم دارند به او حقوق می­دهند و رفت و آمد هم دارد و کثیرالسفر است اینها سفر شغلی است و باید در این سفرها نماز را کامل بخواند یا مثلا تعهد خدمت دارد وتحصیل هم جز کارش محسوب می­شود و به او حقوق می­دهند و در موردی هم که شک داشته باشد که سفر برای کار است یا تحصیل باید احتیاط بخوانند و جمع بخوانند یا رجوع کنند که عرض شد.

نوع پوشش در محیط‌های آموزشی

دانلود نسخه موبایل | دانلود با کیفیت پایین | دانلود با کیفیت بالا
فیلم پاسخ به سوالات "نوع پوشش در محیط های آموزشی"

از آنجا که بعضی از دختران دانشجو با آرایش و موهای بیرون سر کلاس حاضر می­شوند تکلیف بنده علیرغم تذکرات متعدد به عنوان استاد به آنها به چیست؟
وظیفه استاد اولا نهی از منکر است و این منکر است که خانمی یا دختری آرایش کند و در نگاه نامحرم ظاهر شود این حرام است، یا موهایش پیدا شود منکر است. می­گویند تذکر دادند اثر نکرده است این وظیفه اول شد وظیفه دوم این است که عمدا نگاه نکند یعنی به چهره آرایش کرده دختر خانم یا زن نامحرم و همچنین موهای عریان و پیدای او و اگر جای دیگر بدن پیدا باشد عمدا نگاه نکند.

استفاده از انگشترهای نقره عقیق و فیروزه که ذکر خاصی دارد و باید همیشه همراه باشد برای دختران دانشجو زینت هست یا نه با توجه به اینکه خود انگشتر در هر صورت زیبایی به دست اضافه می­کند حکم آن چیست؟
اسلام با زیبایی که مخالف نیست وبا افزودن زیبایی هم مخالف نیست یک کسی خودش را مرتب می­کند مرتب­تر می­شود منظم­تر می­شود زیبا­تر می­شود یا اصلا سر و روی خودش را شستشو می­دهد زیباتر می­شود آن چیزی که اشکالی دارد این است که خانمی مثلا آرایش کند آن هم به حدی که عرفا بگویند آرایش کرده است ولی اگر مثلا کرمی به صورت زده باشد هیچ وقت خانم­ها نمی­گویند این خانم آرایش کرده یا آن دختر آرایش کرده اگر در آن حد نباشد اشکال ندارد ولی اگر عرفا بگویند آرایش کرده و خود را معرض دید نامحرم قرار دهد حرام است در امثال انگشتر و اینها در نگاه حضرت آقا اگر چشمگیر باشد اشکال دارد اما اگر ساده باشد یا مثلا انگشتر نقره است یا عقیق خیلی هم چشمگیر هم نیست به خاطر ثوابش دست کرده اشکال ندارد و پوشاندنش هم واجب نیست و نگاه نامحرم هم اگر با قصد بدی نباشد اشکالی ندارد.

آیا آرایش صورت از قبیل گرفتن ابرو، بند انداختن، رنگ کردن ابرو، ریمیل و امثال اینها و استفاده از لاک ناخن زینت محسوب می­شود و دختر دانشجو می­تواند از اینگونه آرایش­ها استفاده کند اگر امکان دارد آنهایی که آرایش محسوب نمی­شود را نام ببرید؟
اولا اینها تشخیص موضوع است حکم شرعی این است که اگر عرفا بین زن­ها اینها را آرایش می­دانند باید از نگاه نامحرم پوشانده شود اگر در آن حد نیست لازم نیست پوشانده شود اما همین جا من مژده دهم یکی از موضوعاتی که در مرکز موضوع شناسی احکام فقهی در قم توسط گروه بانوان دارد کار می­شود همین اقسام آرایش­هاست که چه نوع از اینها را عرفا آرایش می­دانند که بعدا ممکن است مشخص شود مثلا برداشتن ابرو یا تاتو کردن ابرو یا لاک در چه حدی­ آرایش محسوب می­شود یا نمی­شود تا حدودی شاید بتوانند اما به طور کامل خیلی بعید است این عرفی است عرف هر محلی هم ممکن است فرق کند اما حکم شرعی این هست که اگر عرفا بین خانم­ها بگویند این خانم آرایش کرده باید از نگاه نامحرم بپوشاند، اگر در آن حد نباشد واجب نیست بپوشاند.

آیا این عبارت که استفاده از لوازم آرایشی که متعارف باشد اشکال ندارد چقدر صحت دارد؟
توجه کنید استفاده از لوازم آرایش مهم نیست بلکه خود آرایش مهم است یعنی خانم در حدی به خودش رسیده که زن­های دیگر می­گویند آرایش کرده است اگر در این حد شود باید بپوشاند از نامحرم اگر در این حد نباشد واجب نیست مگر اینکه مفسده دیگری داشته باشد.

آیا مسئولین دانشگاه می­توانند با دانشجویانی که آرایش می­کنند برخورد کنند؟
این مسئله برمی­گردد به مقررات دانشگاه اگر واقعا مرتکب گناه و حرام می­شوند یا مسئله را نمی­دانند و با آرایش در نگاه نامحرم نباید ظاهر شوند تکلیف همه است فرقی نمی­کند مسئول دانشگاه یا دیگران امر به معروف بر همه واجب است در حدی که شرایط موجود باشد و موثر واقع شود.

برای خانم‌­های دانشجوی متاهل آرایش چه حکمی دارد؟
مسئله آرایش برمی­گردد به عرف محل در خصوص اینکه چه چیزی آرایش محسوب می­شود چه چیزی آرایش محسوب نمیشود در کجا بد می­دانند در کجا بد نمی­دانند در بعضی از شهرها رسم چنین است که دختر تا زمانی که ازدواج نکرده آرایش نمی­کند و بد می­دانند خوب در اینجا به هر حال باید پرهیز کنند یعنی خودشان را در معرض حرف و حدیث مردم و اتهام دیگران قرار ندهند و مراعات کنند اما اگر آرایش کرده است می­تواند بیرون ظاهر شود یا نه اگر در حدی باشد که عرفا بگویند آرایش کرده باید چهره خودش را از نگاه نامحرم بپوشاند.

سلام من دبیرستانی هستم و به دلیل برگزاری کلاس­های اضافه در آزمایشگاه مجبورم چادرم را بردارم با اینکه خودم این را نمی­خواهم، می­خواستم ببینم اشکالی دارد و وظیفه یک دختر مومن در دنیای امروز چیست؟
اگر شما چادر را که بردارید با بقیه لباسی که همراه شماست حجاب­تان کامل باشد خوب حالا به اقتضای کارتان این چادر را برمی­دارید این اشکال شرعی ندارد اما به هر حال چادر حجاب برتر است و فرقی نیست در محیط کار باشد یا جای دیگر.

هزینه­‌های آموزشی

دانلود نسخه موبایل | دانلود با کیفیت پایین | دانلود با کیفیت بالا
فیلم پاسخ به سوالات "هزینه‌های آموزشی"

سلام بنده دبیر هستم در مورد هزینه دریافتی بابت کلاس آموزشی اگر مبلغ نسبتا زیادی را پیش از کلاس تعیین کنم و وی پرداخت کند اشکال دارد آیا این مبلغ سقف دارد؟
از نظر شرعی هم برای کار و هم برای کالا فرمودند اجرتی که مشخص می­شود برای کار یا اجرتی که مشخص می­شود برای کالا باید خارج از انصاف نباشد اجحاف به مشتری یا طرف نباشد لطمه به اقتصاد مسلمین نزند به بازار مسلمان­ها لطمه نزند بنابراین اگر حالا این اجرت متعارفی است طرف هم اطلاع دارد و می­پذیرد اما اگر خارج از انصاف باشد اجحاف به طرف باشد جایز نیست.

نوشتند با سلام مبلغی که بالاجبار از سوی مدارس زمان ثبت نام یا زمان تحویل کارنامه از خانواده­ها دریافت می­شود حکمش چیست؟
اگر خلاف مقررات نباشد و خلاصه مبلغ دریافتی هم متعارف باشد یعنی خلاف قانون و مقررات نظام نباشد اشکال ندارد اما اگر خلاف قانون باشد یا مبلغی خارج از عرف باشد آن جایز نیست.

بنده به دلیل نداشتن وسع مالی نمی­توانستم نمرات امتحانم را بگیرم چون جلوی اسمم بسته بود به همین دلیل از یکی از کارمندان دانشگاه خواستم نمراتم را از اینترنت دانشگاه بگیرد حال کار من چه حکمی دارد همین طور به دلیل نداشتن شهریه از کارت ورود به جلسه ترم قبلم استفاده کردم این حکمش چیست؟
به هر حال اگر کار شما خلاف مقررات یا خلاف قراردادی باشد که امضا کردید و تعهد دادید و متعهد شده­اید یعنی خلاف آئین­نامه داخلی دانشگاه باشد این کار شما خلاف است جایز نیست و اگر مبلغی را باید می­پرداختید و نپرداختید آن مبلغ لازم را شما ضامن هستید و باید بپردازید اما اگر کار شما هم خلاف مقررات نبوده اشکالی ندارد.

سوالات ویژه طلاب

دانلود نسخه موبایل | دانلود با کیفیت پایین | دانلود با کیفیت بالا
فیلم پاسخ به سوالات "طلاب"

آیا مباحثه نکردن طلاب شرعا اشکال دارد؟
آنچه که لازم است طلاب مراعات کنند در دوران تحصیل مقدار متعارف است چون می­خواهند از امکانات حوزه استفاده کنند از امتیازاتی که موجود است برخوردار شوند در مدرسه­ای سکونت دارد حجره­ای در اختیارش است یک جایی را اشغال کرده، در مدرس درس می­خواند از امکانات کتابخانه­ای استفاده می­کند استفاده کردن از اینها منوط به این است که درس بخواند، درس خواندن و مباحثه کردن به قدر متعارف لازم است و باید رعایت شود.

آیا به شهریه طلاب خمس تعلق می­گیرد؟
به نظر حضرت آقا به شهریه­‌ای که به طلاب داده می­شود چون در قبال کار نیست و منفعت کسب محسوب نمی­شود خمس تعلق نمی­گیرد همین شهریه را اگر به دانشجویان هم بدهند در حالی که استخدام نیستند و کار ندارند خمس ندارد اگر اضافه هم بیاید.

آیا طلبه­‌ای که به دلایل مشکلات خانوادگی درس را خوب نخوانده است و یا اصلا نخوانده است می­تواند از شهریه مقام معظم رهبری استفاده کند اگر قبلا استفاده کرده باشد آیا باید برگرداند؟
طبق نظر حضرت آقا استفاده از امتیازات حوزه علمیه، امتیازات که می­گوییم مدرس است که در آن درس می خواند یا حجره است یا وضویی می­خواهد در مدرسه بگیرد بیت‌المال است استفاده از اینها منوط به مقررات حوزه است و اخذ شهریه هم منوط به مقررات دفتر شهریه است اگر ایشان شرایط را دارد آن مقررات را هم مراعات می­کند اشکال ندارد اگر شرایط را ندارد شهریه دریافت می­کند و مقررات را مراعات نمی­کند آنهایی که استفاده کرده ضامن است اگر استفاده کرده با آنکه شرایط نداشته است ایشان باید مراجعه کند به دفتر حضرت آقا بخش وجوهات هر جور گفتند عمل کند اگر هم گفتند برگرداند باید بپردازد.

سلام آیا برای حلال بودن شهریه طلبگی حضور در کلاس لازم است یا اگر خودمان درس را با سی دی گوش دهیم یا با شرح چطور و در این مورد قانونی وجود ندارد و ما را به نظرات مراجع ارجاع می دهند؟
باید عرض کنیم اینکه ایشان فرمودند قانونی وجود ندارد نه قوانینی وجود دارد یعنی اینجوری هم بی در و پیکر نیست که هر کسی درس رفت درس نرفت با نوار گوش داد مباحثه کرد مباحثه نکرد بگویند شما جز طلاب حوزه علمیه هستید مقررات وجود دارد بنابراین درس خواندن مباحثه کردن حضور در دروس تابع مقررات حوزه است طبق مقررات باید عمل شود مگر اینکه کسی عذری داشته و عذرش ممکن است شامل تبصره­ای شود اینکه گفتند درس نخواند یا حضور در درس نداشت درس را مطالعه کرد می­تواند شهریه بگیرد یا نه این منوط به شرایط دفتر شهریه است برود بپرسد اگر شامل حال­شان میشود شهریه می­تواند دریافت کند اگر شامل حال­شان نمی­شود شهریه نمی­تواند دریافت کند اگر از بخشی از شهریه محروم می­شود یا کلش این هم برمی­گردد به همان مقررات که ببیند باید چکار کند.

http://farsi.khamenei.ir/print-content?id=27605