به بهانه وفات آیت الله طالقانی؛ یادی از ابوذر زمان

بسم الله

39 سال پیش در چنین روزی آیت الله طالقانی یکی از یاران و همراهان امام امت به حق پیوست، او که با اراده آهنین خویش در مبارزه با ظلم و جور ابوذر زمانه نام گرفت و تلاش وی در مسیر جهاد، روشنگری و ارشاد ماندگار و ستودنی شد، معلمی که قرآن و اسلام را سرلوحه تعالیم خود برای رسیدن به معبودش قرار داد و هماره استواری او در برابر سختی ها و مشکلات، الگویی برای جوانان دوره انقلاب و بعد از آن شد.
 
آیت الله سید محمود اعلایی طالقانی اسفند 1289 خورشیدی در روستا گلیرد طالقان در خانواده ای مذهبی، با تقوا، اهل علم و فضیلت دیده به جهان گشود.
او دوران کودکی را به فراگیری مفاهیم اسلامی در کنار پدر خویش آیت اللّه سید ابوالحسن طالقانی گذراند.
خواندن و نوشتن را نزد ملا سید تقی اورازانی آموخت. سپس با خانواده به تهران عزیمت کرد و پس از مدتی به منظور تکمیل تحصیلات دینی رهسپار قم و در مدارس رضویه و فیضیه مشغول به تحصیل شد، سپس به نجف اشرف رفت، اما پس از مدتی مجدد به قم بازگشت و در نهایت پس از سال ها تحصیل در حوزه علمیه موفق به کسب درجه اجتهاد از آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی شد.
آیت الله طالقانی پس از پایان تحصیلات به تهران بازگشت و در مدرسه سپهسالار(شهید مطهری کنونی) به تدریس علوم دینی همت گماشت، او که در کنار پدر، مبارزه با استبداد را آموخته، با اعمال ضد انسانی رژیم رضاخان پهلوی آشنا و درد مردم را حس کرده بود، تنها راه نجات جامعه را بازگشت به اسلام و قرآن می دانست، به همین دلیل در کنار جلسه های تفسیر قرآن به آموزش جوانان برای مقابله با رژیم پرداخت و بدین شکل وارد عرصه مستقیم مبارزه با حکومت شد.
در سال 1318 به دلیل انتشار اعلامیه ای علیه کشف حجاب توسط حکومت دستگیر و روانه زندان شد و پس از آزادی از زندان در سال 1320 پس از سقوط رضاخان "کانون اسلام" را به منظور آشنایی جوانان با معارف اسلامی تشکیل و به انتشار مجله "دانش آموز" از سوی این کانون همت گماشت.
آیت الله طالقانی در سال 1327 امام جماعت "مسجد هدایت" شد و در آنجا علاوه بر برگزاری نماز و امور دینی به راهنمایی و ارشاد مردم در زمینه سیاست پرداخت.
پس از کودتای 28 مرداد 1332، حکومت، آیت الله طالقانی را که هماره مدافع فداییان اسلام بود به جرم پناه دادن به نواب صفوی و یارانش دستگیر و روانه زندان کرد، اما به دلیل آن که نتوانستند علیه ایشان مدرکی به دست آورند، آیت الله طالقانی پس از مدتی آزاد شد و به پیگیری فعالیت های سیاسی خویش پرداخت.
ایشان برای متحد کردن جهان اسلام تلاش های بسیاری انجام داد، بدین منظور در سال 1338 با هدف ایجاد نزدیکی بیشتر علمای شیعه و اهل تسنن به مصر عزیمت کرد. آیت الله طالقانی همچنین در کنگره های "شعوب‌المسلمین" در کراچی و "اسلامی قدس" در بیت المقدس که سالی یکبار تشکیل می شد، حضوری فعال داشتند.
آیت الله طالقانی در سال 1341 پس از مخالفت امام خمینی(ره) با انقلاب سفید به همراه ایشان و دیگر مبارزان بار دیگر به صحنه مخالفت آشکار با حکومت وارد شد، فعالیت های سیاسی و افشاگری های او بر ضد رژِیم در نهایت باعث شد که توسط حکومت دستگیر و زندانی شود،
آیت الله طالقانی با وجود فشارهای سنگین در زندان دست از فعالیت های خویش برنداشت و به برپایی جلسه های تفسیر قرآن، نهج البلاغه و تاریخ اسلام در زندان همت گماشت. او پس از هر آزادی از زندان مجدد به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه می داد تا سرانجام با انتشار اعلامیه‌ معروف ایشان به نام "دیکتاتور خون می‌ریزد" در صدها نسخه به 10 سال زندان محکوم شد، که این طولانی ترین دوران محکومیت او بود در دوران زندان با نوشتن تفسیر"پرتوی از قرآن" تلاش کرد تا مردم را با عظمت و سازندگی این کتاب آسمانی آشنا کند.
سرانجام این مبارز راه حق و عدالت در سال 1346 از زندان آزاد و همچون گذشته به افشاگری های خویش ادامه داد تا این که در اوایل سال 1350 دستگیر و برای مدتی به زابل و بافت کرمان تبعید شد، این آغاز یکی از سخت ترین دوره های زندگی این روحانی عالیقدر ومعلم اخلاق بود.
پاییز سال 1354 مخالفت ها با رژیم گسترش یافته و دستگاه حاکم برای حفظ قدرت از هیچ جنایتی فروگذار نبود و به منظور جلوگیری از فعالیت آیت الله طالقانی، ایجاد ترس و اختناق در جامعه ایشان را دستگیر، زندانی و مورد سخت ترین شکنجه های روحی و جسمی قرار داد. ایشان بعد از گذراندن دوران سخت و طاقت فرسای زندان درهشتم آبان‌ سال 1357 آزاد شد.
آیت‌الله طالقانی پس از آزادی برای پیروزی انقلاب فعالیتهای بسیاری را انجام داد و هماره مردم را به صبر و بردباری و مبارزه با رژیم دعوت می کرد تا اینکه با صدور پیامی به مناسبت ماه محرم در سال 1357 باعث شکل گیری راهپیمایی ها و اعتصاب های گسترده شد، همچنین این روحانی گرانقدر با هدف وارد کردن ضربه بر حکومت نیمه جان پهلوی و در حمایت از امام(ره)، پیامی به مناسبت فرا رسیدن ایام تاسوعای حسینی صادر و مردم را به شرکت در یک راهپیمایی سراسری دعوت کرد و اعلام داشت که خود نیز در راهپیمایی این روز شرکت خواهد کرد، این اعلامیه در کنار پیام معمار کبیر انقلاب آن چنان تاثیرگذار بود که باعث حضور میلیون ها نفر در خیابان ها شد.
پس از پیروزی انقلاب ایشان از سوی امام خمینی(ره) به عنوان نخستین امام جمعه تهران منصوب و اولین نماز جمعه به امامت آیت الله طالقانی در دانشگاه تهران برپا و با استقبال گسترده مردم همراه شد.
آیت الله طالقانی در اهمیت نماز جمعه می گوید: "نماز جمعه مظهر کاملی است از صف توحیدی تمام ملت های مسلمان و در عین حال آگاهی، تنبه، هوشیاری، افشا کردنِ دسایسِ دشمن و مطلع کردن همه مسلمانان به وظایف و مسئولیت هایی که دست کم در مدت یک هفته در پیش دارند. نماز جمعه صف عبادت، صف حق پرستی، صف روابط قلوب و وجدان های بیدارِ خداپرستان، در عین حال صف نظام، صف جنگ، صف فرماندهی و فرمان بری است..."
آیت الله طالقانی علاوه بر امامت نماز جمعه تهران، عهده دار ریاست شورای انقلاب اسلامی بوده و همچنین در 12 مرداد 1358 به عنوان نماینده مجلس خبرگان از سوی مردم تهران انتخاب شد.
ایشان در کنار سال ها مبارزه آثار ارزشمندی همچون پرتوی از قرآن، مقدمه و تعلیق بر کتاب تنبیه الامة و تنزیه الملة، اسلام و مالکیت، به سوی خدا می رویم، پرتوی از نهج البلاغه، آینده بشریت از نظر مکتب ما، آزادی و استبداد، آیه حجاب، مرجعیت و فتوا و ... را از خویش به یادگار گذاشت.
آیت اللّه طالقانی پس از سال ها مبارزه، مجاهدت و تلاش خستگی ناپذیر در راه آرمان های والای خویش در نوزدهم شهریور 1358 به دیار باقی شتافت و با عروج او انقلاب اسلامی یکی از یاران صدیق خود را از دست داد و ملت ایران غرق در ماتمی عظیم شد.
امام خمینی(ره) در پیامی به مناسبت فوت آیت الله طالقانی، فرمودند: "آقای طالقانی یک عمر در جهاد و روشنگری و ارشاد گذراند. او شخصیتی بود که از حبسی به حبسی و از رنجی به رنج دیگر در رفت و آمد بود و هیچ گاه در بهار بزرگ خود سستی و سردی نداشت. من انتظار نداشتم که بمانم و دوستان عزیز و پر ارج خودم را یکی پس از دیگری از دست بدهم. او برای اسلام به منزله حضرت ابوذر بود و زبان گویای او چون شمشیر مالک اشتر برنده بود و کوبنده؛ مرگ او زودرس بود و عمر او پربرکت."
و امروز در سالگرد درگذشت ایشان می توان گفت، آیت الله طالقانی، انسانی بود که در صداقت، ایمان و ایستادگی در مسیر اسلام و مبارزه علیه ظلم و جور زمانه و احیای تفکر اسلامی، به تعبیر امام خمینی(ره) همچون ابوذر در صدر اسلام بود، وی تنها راه برای رسیدن به آزادی و حق را در پرتو قرآن می دید و در سراسر عمر پربرکت خویش تلاش کرد تا مردم را با اسلام و قرآن آشنا کند. آیت الله طالقانی خود را پیش از این که در کسوت یک سیاستمدار متعارف و معمول بداند، یک شاگرد کوچک مکتب قرآن و معلم این کتاب آسمانی می دانست.

تهران _ حیات